علل افول اصلاحات

در این یادداشت سعی بر آن است علل افول جریان اصلاحات در میان مردم و رو به در گیری ها و اختلافات درونی رفتن اردوگاه اصلاحات طلبان را به اختصار توضیح دهد شود.

الف-  فساد:

به صورت کلی در این دولت بلکه در تمامی حکومت ها، فساد از دو نوع فساد اخلاقی، اجتماعی و فساد مالی سبب از بین رفتن مقبولیت و مشروعیت دولت می شود، موضوع فساد و نشر آن را تا حدودی به رسانه ها مربوط می دانند اما با توجه به شرایط کشور و قدرت نفوذ خبر و شایع فرد به فرد ونیز بسته بودن رسانه در زمان اصلاحات و عدم افشا رسانه های اصلاح طلب علیه خودش این امر با کندی صورت گرفت و چون منابع رسمی و قطعی به وجود نیامد فقط اثر وکوتاه مدت از نوع تنفر از اصلاحات در میان مردم شکل گرفت به صورتی که  کاندید اصلی اصلاحات در سال 84 که مورد حمایت خاتمی هم بود رای بسیار کمی را توانست بدست آورد.

ب- تعدد مدعی:

این امر از یک سو سبب رشد است اما اگر این موضوع درست هدایت نشود اتفاقی می افتد که برای اصلاحات -و امسال برای اصولگرایان- افتاد، حضور چندین کاندیدا از دل یک جبهه در یک انتخابات و تخریب یکدیگر برای کسب درصد رای بیشتر و مناظر و بحث های علنی و تخریبی بر سر اینکه کدام یک در جبهه خود خالص تر هستند و رای بیشتری دارند سبب شکست آرا و دل سردی در مردم شده و پایگاه اجتماعی جبهه را متزلزل و یا بی تفاوت و یا حد اقل سر در گم می کند.

اصل این امر از رشد کمی جبهه و یا یک اختلاف عمیق برسر ادامه راه جبهه حکایت دارد که این اختلاف در اصلاح طلب ها در سال 84 برسر رابطه انها با نظام  روند ادامه حگومت بود که عده ایی در این امر تند رو و عده ایی میان رو و عده ایی کند رو بودند ، مسیر معین به عنوان نماینده طیف تئوری اصلاحات و حمایت محمد خاتمی از او ، مهر علیزاده و کروبی که هیچ کدام یگدیگر را قبول نداشتند.

ج- رادیکالیسم:

به صورت کلی تندرو ها سبب سقوط هر جریانی هستند و هیچ جریانی نیست که از آنها خالی باشد، این طیف که نگاه تک قطبی و آرمانی تند دارند دنبال مسیر کوتاه، از بین بردن کامل رقیب، تخریب یک باره مخالفین و مرجعیت تفکر خود در  تمامی جبهه هستند، نگاه مجاهدین از این گروه بود، کسانی که ماجرا 18تیر که در ظاهر یک اعتراض دانشجویی را بود می خواستند به یک شروع برای تغییرات مبدل کنند.

این طیف با موضع های ضد نظام، ضد اصول قانون اساسی نگاه به اصلاحات را در بین مردم و اصولگرایان به شدت تخریب کردند، عده ایی اصولگرایان که با روی کار آمدن خاتمی با خوش خیالی لبخند هایی را به خاتمی هم می زدند با روبرو شدن با این افراد مجبور بودند موضع ضد اصلاحات بگیرند و این امر تبدیل به چرخ پنچر اصلاحات شد که در اتوبان سیاست بهترین دلیل برای چپ کردن است.

د- نبود فصل الخطاب:

در مسیر تصمیم گیری ها اولا برای دوری از  افتادن جریان در انحراف و ثانیا برای تصمیم گیری نهایی نیاز بسیار زیادی به فصل الخطاب است، فرد یا شورایی که حرف آخر را در تصمیم گیری های مهم بزند و مورد قبول و یا حداقل پذیرش تمامی و یا حدااکثر قالب باشد، جبهه اصلاحات در سالهای در دست داشتن دولت فاقد این مهم بود تا حدی که عده ایی حتی حرف عبور از خاتمی را مطرح کردند.

البته به تازگی حضور علنی هاشمی –مخصوصا از سال 84 به بعد- جنسی دیکتاتور گونه از این فصل الخطاب را به وجود آورده که مثال عینی آن انصراف اجباری و تحمیلی عارف از عرصه انتخابات 92 بود

ن- نبود مسیر هدایت و هدایت کننده (رهبری):

مسیر جبهه اصلاحات مسیر نا مشخص و الگویی چند تکه از روشنفکری دینی تا رادیکالیسم فکری بوده و هست، اکثرا برای مشخص شدن مسیر آینده اصلاحات اجتهاد های لحظه ایی، شخصی محور و احساسی استفاده شده است.

در مسیر اصلاحات گاهی جریان حجاریان رهبری فکری را به عده داشته اند، گاهی موسوی خوئینی ها و گاهی هم خاتمی حرف هایی را زده است، نبود رهبر مشخص به عنوان محور وحدت و مشخص کنند مسیر ضعف مهمی از اطلاحات است.

البته این موضوع هم با تدابیر طیف کارگزارانی- هاشمی و جایگزینی بعضی از اشخاص سعی در برطرف کردن این مهم دارند اما آن طور که به نظر می رسد همچنان طیف وسیعی از اصلاح طلب ها سر در گم هستند.

و- رقابت و تخریب به جای هم افزاریی برای تحقق آرمان ها و وعده ها:

زمان بسیار زیادی از دولت اصلاحات صرف مناقشات درون جبهه شد تا حدی طیف های اصلاح طلب جلو یکدیگر لشگر کشی می کردند و طیف مقابل را متهمم به اشتباه، این موضوع گاهی به هواداری از یک فرد خاص در انتخابات و یا جنجال های روزنامه ایی می کشید، تفکرات مختلف موجود در حبهه اصلاحات به جای هم افزایی و استفاده از تفکرات مختلف در اداره کشور و توجه به نقاط مشترک مسیر اختلاف را پیمودند تاحدی که چندین و چند گروه جدی بین آنها به وجود آمد.

به بیان مواضح تر جریان اصلاح طلب به جای استفاده از ظرفیت های تفکرات مختلف به جدل در موضوعات گاها غیر مهم مشغول شد که این امر به صورت جدی این جریان را از پرداختن به امور اصلی، زیر ساخت حزبی و تشکیلاتی و سازه های اجتماعی باز داشت و حتی باعث تخریب حداقل موجود ای این موضوعات هم شد، صرف زمان بر سر موضوعات فرعی به جای حل مشکلات اصلی و وعده های داده شده به مردم شاید نه اینکه سبب تخریب پایگاه اجتماعی جریان اصلاحات شد بلکه سبب به وجود امدن طیف ای تخریبی از داخل و خارج اصلاحات برای نابودی اصلاحات هم شد.

ه- نبود سازو کار تقسیم مسئولیت و قدرت و میل ریاست طلبی حداکثری در سران جریان:

تمامی طیف های اصلاحات شدیدا مایل بودند گزینه مورد نظر آنها رئیس جمهور شود و به حداقل قانع نبودند، یعنی نتوانسته بودند دو قوه مجریه و مقننه را بین خودشان تقسیم کنند، همه دوست داشتن قوه مجریه در احاطه انها باشد، بدون شک اگر دولت نهم هم اصلاحات طلب می شد باید منتظر سهم خواهی همراه با قشون کشی خیابانی برای پست های و وزارت های می بودیم، اصلاح طلب ها همه بهترین لباس هایشان را پوشیده بودند تا بر پست ریاست ویا وزارت تکیه کنند، گاها معاون ها و وزارت های را هم به قیمت حمایت و یا ... فروخته بودند این امر باعث دو موضوع است، اولا توهم مقبولیت و عدم اجماع و یا معامله و دوم مشخص شدن احوال اصلی جریان در میان مردم.

ی- تندرویی و کند رویی های سیاسی و عدم توجه به نیاز های معیشتی اصلی مردم:

تخریب ها و برخوردهای چکشی در دوران سازندگی و مساویی دانستن منتقد به دولت با مخالف نظام و اصل حکومت مردم را به شدت تشنه قدری ازادی اجتماعی و سیاسی و در اصل ازادی بیان وانتقاد کرده بود، این امر باعث شد اصلاح طلب های بتواندبا شعار های سیاسی قدرت را در دست بگیرد اما بازی های سیاسی اصلاحات در طول 8 سال و ضربه زدن به غرور ملی با سر خم کردن در مقابل قدرت های بین المللی و نیز بازی های و یارکشی های سیاسی و سوء استفاده از قشر دانشجو در این مدت مردم را از تند رویی و کند رویی سیاسی اصلاحات خسته کرد.

مردم در انتهای هشت سال متوجه شدند که اصلاحات همان سازندگی است با کمی رنگ به اصطلاح سیاسی و آزادی سیاسی به میدان آمدن تازه همین آزادی سیاسی هم به صورت مشخص به وقوع نپیوست.

مردم به خوبی دانستند اصلاحات بیشتر غم قدرت ودارند تا غم نان وآب مردم.

جریان اصولگرایی هم در آبستن بعضی از موضوعات فوق الذکر  و در گیر بعضی دیگر از این موارد بوده و هست، این جریان اگر تا انتخابات مجلس و انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم نتواند این ضعف ها را بر طرف کند آن وقت باید منتظر افول جدی اصولگرایان نیز بود.

والبته اصلاحات سعی دارد با برطرف کردند مشکلات داخلی و استفاده از ظرفیت های غیر اصلاح طلب مخصوصا دولت کارگزارانی و سازندگی نوین-دولت روحانی- بتواند دوباره سر بلند کرده و احتمالا در انتخابات دوره بعد مطرح شود.