مسجد؛ امام خمینی؛ نیاز امروز

  بدون شک مسیر انقلاب اسلامی در سال های 45 تا 57 و حتی در زمان اوایل انقلاب به خصوص دوران دفاع مقدس وابسته به مساجد  بوده است

 در تاریخ انقلاب شکوهمند اسلامی مساجد نقش سازنده و موثر خود را در تقویت ایمان به­ هدف و همچنین گرد­آوری طبقات گوناگون از آحاد جامعه به­ خصوص جوانان ایفا نموده است. فرمایش حضرت امام بیانگر نقش مهم مساجد در پیروزی انقلاب است آن­جا که می­فرمایند:« این مساجد بود که این پیروزی را برای ملت ما درست کرد، این مراکز حساسی است که ملت باید به­آن توجه داشته باشند این­طور نباشد که خیال کنیم حالا دیگر ما پیروز شدیم دیگر مسجد می­خواهیم چه کنیم؟ پیروزی ما برای اداره مسجد است.(صحیفه امام خمینی (ره)، ج 13، ص15)

 مساجد در شروع نهضت نقش نقاط اجتماع و نیز پشتیبانی فکری و نگرشی را برای مردم و در اوایل انقلاب حتی نقش اقتصادی و معیشتی را در توزیع نیاز های مردم به عهده گرفته و به حق به خوبی از عهده آن برآمده است.

 ایشان خطاب به دانشگاهیان این چنین فرمودند: « این­ها از مسجد می­ترسند، من تکلیفم را باید ادا کنم به­شما بگویم، شما دانشگاهی­ها شما دانشجو­ها، همه­تان بروید مساجد را پر کنید سنگر هست این­جا ، سنگرها را باید پر کرد»(همان،ج 12، ص 393

  معرفی می کرده می­فرمایند: « مسجد در اسلام و در صدر اسلام همیشه مرکز جنبش و حرکت­های اسلامی بوده است. از مسجد تبلیغات اسلامی شروع می­شده، از مسجد حرکت قوای اسلامی برای سرکوبی کفار و وارد کردن آن­ها در زیر بیرق اسلام بوده است. شما که از اهالی مسجد و علمای مساجد هستید، با پیروی از پیامبر اسلام (ص) و اصحاب آن سرورکنید و مساجد را برای تبلیغ اسلام و حرکت اسلامی و قطع ایادی کفر و شرک و تایید مستضعفین در مقابل مستکبرین قرار دهید. (همان، ج 7، ص 65

آن زمان که مساله سکولاریسم و جدایی دین از سیاست مطرح بود و این از شگردهای استعمار انگلیس از دوران قاجار و بالتبح در دوران پهلوی شدت گرفت حضرت امام تاکید داشتند که مساجد می­تواند پایگاه سیاسی باشد به همین منظور می­فرمودند: «مساجد باید مجتمع بشود از جوان­ها، اگر ما بفهمیم که این اجتماعات چه فوائدی دارد و اگر بفهمیم که اجتماعاتی که اسلام برای ما دستور داده و فراهم کرده است چه مسایل سیاسی را حل می­کند، چه گرفتاری­ها را حل می­کند، این­طور بی­حال نبودیم که مساجد­مان مرکز بشود برای چند پیرزن و پیرمرد»(همان، ج 13، ص 325)

ونیز گفتند :« اگر این مسجد و مرکز ستاد اسلام قوی باشد ترس از فانتوم­ها نداشته باشید. ترس از آمریکا و شوروی و این­ها نداشته باشید، آن روز باید ترسی داشته باشید که شما پشت بکنید به­اسلام، پشت کنید به ­مساجد) .همان، ج 13، ص 21

از منظر حضرت امام راحل عبادت و سیاست به­هم آمیخته است در این باره آن امام عظیم­الشان می­فرمایند: در اسلام سیاست در عبادت مُدغَم است و عبادتش در سیاست مُدغَم یعنی همان جنبه عبادی یک جنبه سیاسی دارد. همین اجتماع در اعیاد برای نماز، جنبه سیاست دارد مسلمان­ها باید از این اجتماعاتی که هست از این اجتماعات استفاده کنند در صدر اسلام مساجد محلی بوده است که از همان مسجد ارتش راه می­افتاد برای جنگ با کفار و با قلدرها از همان مسجد آن­جا خطبه خوانده می­شد و مردم دعوت می­شدند. و از همان مسجد راه می­افتادند و می­رفتند طرف دشمن. در خطبه نماز جمعه مقدرات مملکت باید بیان بشود. مسایل سیاسی که در مملکت جریان پیدا می­کند مسایل اجتماعی که در مملکت باید جریان پیدا کند، گرفتاریهای مسلمان­ها و اختلافات مسلمان­ها در آن خطبه­ها باید طرح شود و رفع بشود. (همان، ج 4، ص 447

حال بحث اینجاست که مسجدی که در نظر امام راحل در این سطح از اهمیت است، مسجدی که بدون شک محل رویش انقلاب و تفکر انقلابی است، مسجدی که بدون شک یکی از پایه عای استوار ارزش های اسلام و انقلاب و سبب استحکام حقیقی اصول اسلام بوده و است، مسجدی که در جریان ها و فعالیت های فرهنگی، نظامی، اقتصادی و حتی سیاسی نقش پر رنگی را داشته چرا امروز از ظرفیت و جایگاه آن استفاده بیشتری نشود، مسیر سازی مبتنی به مساجد، مسیر سازی مبتی به دین را ثمره می دهد، بستر مسجد هرچند جزئی از بدنه انقلاب است-وشاید هم انقلاب نماد بیرونی و سیاسی نگرش مسجد- اما باید قبول کرد هنوز از تمام ظرفیت های مساجد استفاده نشده است.

مجموعه های ارزشی و نهاد های انقلابی بایستی با تغییر در نگرش یا بهبود نگرش فرهنگ مبتنی بر پایگاه مساجد را ساختار دهی کرده و به عمل برساند.

هنر مبتی بر مسجد به جد در طول عمر انقلاب خروجی در حد توان خود را نشان نداده-به جز هنر معماری- بایستی هنر -اقسام هنری حتی همر مدرن- از دو جهت آموزش در مسجد و رشد و اصلاح با اموزه های مسجد-که هر دو ملزوم هم هستند- را تجربه و سبک جدید را از هنر مدرن ارائه کند.

حرکت آموزش فرهنگ و هنر و حتی اموزش دینی فرهنگ و دینی هنر در خارج از مسجد بدون شک حرکتی از همین حالا شکسته خورده و معلوم عاقبت است، برگشتن هنر اصیل و هنر مدرن به دامن مساجد به عنوان پایگاه مستحکم اسلام و البته همراهی مساجد با ذات هنر مخصوصا هنر مدرن و جرات تغییر در هنر با آموزه های اسلام و نگرش مسجد محور بدون شک مسیر نو و جریانی تازه خواهد بود که دست پایین ما را در هنر مدرن در عرصه جهانی تبدیل به نگاه برتر و تهدیدات حال حاضر -که تمامی جوامع از آن رنج می برند را- به فرصتی طلایی برای بسط این نگرش حتی در سطح جهان دارد.